Zespół pocovidowy (PIMS)

Co to jest PIMS? Ile trwa zespół pocovidowy? Jakie objawy występują u dzieci a jakie u dorosłych? Jak leczyć to schorzenie? Co obejmuje rehabilitacja? Przeczytaj nasz artykuł i zmień pytania w wyczerpujące odpowiedzi.

PIMS, czyli zespół pocovidowy u dzieci

PIMS, a właściwie PIMS-TS (ang. paediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with SARS-CoV-2) to pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny tymczasowo związany z zakażeniem SARS-CoV-2. Schorzenie to pojawia się przede wszystkim u dzieci i młodzieży po przejściu infekcji koronawirusem. Przyczyny PIMS specjaliści upatrują w zaburzeniach pracy układu immunologicznego, które rozwijają się od 2 do 4 tygodni od przebytego zakażenia. Należy podkreślić, że zespół pocovidowy może wystąpić u dzieci, które przeszły COVID-19 łagodnie lub nawet całkowicie bezobjawowo. PIMS wiąże się z ryzykiem dalszych kolejnych powikłań, a nawet w skrajnych przypadkach do śmierci.

Zespół pocovidowy – objawy

Objawy zespołu pocovidowego (PIMS) obejmują wiele dolegliwości ze strony różnych układów. Ten wieloukładowy zespół zapalny może powodować następujące dolegliwości:

• stany podgorączkowe / gorączka (co najmniej 3 dni);
• czerwone i spierzchnięte usta (wyglądające jak oblizywane na mrozie);
• bóle głowy;
• ból karku;
• bóle brzucha, biegunkę, wymioty;
• grypopodobny ból mięśni i/lub stawów;
• ból gardła;
• drgawki;
• porażenie nerwów obwodowych;
• drażliwość, apatia, stany lękowe;
• zaburzenia rytmu pracy serca;
• symptomy podobne do zapalenia mięśnia sercowego;
• duszności; kaszel, kłucia i ucisk w klatce piersiowej;
• symptomy podobne do zapalenia płuc;
• wysypka z drobnymi krostkami na powierzchni występująca w różnych miejscach ciała;
• zapalenie spojówek;
• „truskawkowy” język;
• obrzęk dłoni i/lub stóp;
• objawy ze strony nerek, np. bezmocz lub skąpomocz;
• zaburzenia krzepnięcia krwi (koagulopatia).

Warto nadmienić, że u części dzieci dochodzi do trwałego i niebezpiecznego dla zdrowia powikłania, jakim są tętniaki tętnic wieńcowych. Inne długotrwałe skutki PIMS na tę chwilę nie są znane.  Pocieszający jest fakt, że większość dzieci po pewnym czasie wraca do ogólnego stanu zdrowia sprzed zachorowania.

Zespół pocovidowy – diagnostyka i badania

Jak sama nazwa wskazuje zespół pocovidowy to choroba, która jest następstwem zakażenia koronawirusem. Przy rozpoznaniu PIMS oczywiście ważny jest wywiad lekarski oraz analiza objawów, aby wykluczyć inne choroby wirusowe lub układowe. Diagnostyka zespołu pocovidowego obejmuje także następujące badania laboratoryjne:

• podwyższone OB i/lub CRP;
• podwyższone prokalcytoniny (prekursor hormonu kalcytoniny);
• podwyższony poziom ferrytyny;
• limfopenia (spadek ilości limfocytów);
• nieznaczna niedokrwistość;
• hipoalbuminemia;
• próby wątrobowe;
• kreatynina, mocznik, albuminy;
• wysoki poziom markerów uszkodzenia mięśnia sercowego (np. troponiny);
• RTG płuc;
• EKG i echo serca (w niektórych przypadkach);
• USG i/lub tomografię komputerową jamy brzusznej (w niektórych przypadkach).

Na tę chwilę nie ma jednego badania, które pozwoli jednoznacznie stwierdzić lub wykluczyć zespół pocovidowy.

Zespół pocovidowy – ile trwa?

Zespół pocovidowy to nowa jednostka chorobowa, która jest przedmiotem intensywnych badań i analiz lekarzy różnych specjalności. Na tę chwilę nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ile trwa zespół pocovidowy.

Wiadomo natomiast, że średni czas od momentu zakażenia COVID-19 do wystąpienia objawów PIMS wynosi około miesiąc, natomiast niemal wszystkie znane przypadki zespołu pocovidowego miały miejsce nie później niż w ciągu 8 tygodni od zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

Zespół pocovidowy u dorosłych

Zespół pocovidowy dotyczy także osób dorosłych. Grupy największego ryzyka to:

• dorośli powyżej 50 roku życia;
• dorośli, którzy doświadczyli ciężkiego przebiegu COVID-19;
• dorośli z nadciśnieniem tętniczym;
• dorośli z cukrzycą i/lub otyłością;
• dorośli z problemami krążeniowymi;
• dorośli cierpiący na przewlekłe choroby układu oddechowego;
• dorośli z obniżoną odpornością.

Zespół pocovidowy u dorosłych – objawy

Zacznijmy od tego, że między 10% a 30% osób dorosłych po przejściu COVID-19 skarży się na różne objawy już po przejściu zakażenia wirusem. Objawy te (ze strony różnych układów o zróżnicowanym poziomie nasilenia) określa się właśnie jako zespół pocovidowy u dorosłych lub długi ogon COVID-19 (long COVID).

Zespół pocovidowy u dorosłych obejmuje następujące objawy:

• nawracające stany podgorączkowe lub gorączka;
• duszność, zadyszka i bóle w klatce piersiowej;
• kasze i kaszel przewlekły (tj. kaszel utrzymujący się dłużej niż 8 tygodni);
• zwłóknieniowe uszkodzenie płuc;
• zespół ostrej niewydolności oddechowej;
• mgła covidowa (dezorientacja, problemy z koncentracją i pamięcią);
• zaburzenia węchu i/lub smaku;
• przewlekłe zmęczenie (uczucie chronicznego zmęczenia mimo odpoczynku);
• zaburzenia snu;
• drażliwość, stany lękowe i depresyjne;
• bóle i zawroty głowy;
• powikłania sercowe, np. zapalenie mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu serca;
• uszkodzenie nerek lub zaburzenia ich pracy (mniejsza ilość oddawanego moczu);
• bóle mięśniowo-stawowe;
• tętniaki naczyń wieńcowych serca;
• rozwój nadciśnienia tętniczego.

Zespół pocovidowy – leczenie

Leczenie zespołu pocovidowego u dzieci i dorosłych zależy od rodzaju dolegliwości oraz stopnia ich nasilenia. W związku z tym w niektórych przypadkach wskazane jest leczenie szpitalne, a w niektórych jedynie objawowe w warunkach domowych.

W niektórych przypadkach PIMS oraz zespół pocovidowy u dorosłych zwalcza się takimi lekami jak:

• immunoglobuliny;
• glikokortykosteroidy podawane dożylnie,
• leki biologiczne.

Należy dodać, że wczesne rozpoznanie choroby i szybkie rozpoczęcie leczenia zazwyczaj szybko poprawia stan zdrowia, a także  zmniejsza ryzyko dalszych powikłań.

Leczenie powinno objąć także działania, które można określić jako rehabilitacja po COVID-19.

Zespół pocovidowy – rehabilitacja

Leczenie zespołu po COVID-19 powinno objąć także rehabilitację i holistyczne podejście do budowania odporności oraz kontrolowanego powrotu do dobrej kondycji psycho-fizycznej.

W tym kontekście rehabilitacja wspiera leczenie zespołu pocovidowego, a co ważne można ją prowadzić w warunkach domowych.

Rehabilitacja w zespole pocovidowym obejmuje takie elementy jak:

• zbilansowana dieta dostosowana do indywidualnego zapotrzebowania kalorycznego;
• ćwiczenia oddechowe;
• ćwiczenia relaksacyjne;
• ćwiczenia fizyczne dopasowane do możliwości organizmu i stanu zdrowia.