COVID-19, a problemy psychiczne i psychologiczne

COVID-19 spadł na świat jak grom z jasnego nieba. Choroba wywołana przez koronawirusa SARS-CoV-2 oficjalnie po raz pierwszy pojawiła się w centralnych Chinach, w mieście Wuhan, w prowincji Hubei. 11 marca 2020 przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) została uznana za pandemię. Z czasem lawinowo rosła liczba zakażonych, a kolejne Państwa zaczęły wprowadzać kolejne działania zmierzające do spowolnienia rozprzestrzenienia się wirusa. Kluczowe zasady: dezynfekcja rąk, noszenie maseczek i ograniczenia kontaktu z innymi ludźmi okazały się niewystarczające. W związku z tym zaczęto wprowadzać kwarantanny, izolacje oraz liczne ograniczenia w życiu społecznym i gospodarczym. W mediach przez długie miesiące COVID-19 był najważniejszym tematem i właściwie zdominował przestrzeń publiczną.

COVID-19 – przyczyny zaburzeń psychicznych

Przyczyny problemów i zaburzeń psychicznych po COVID-19 można podzielić na trzy kategorie.

• Przyczyny społeczne: poczucie zagrożenia związane z ryzykiem infekcji obciążało naszą psychikę przez długi czas. Jeżeli dodamy do tego niepewność związaną ze skutkami COVID-19, obostrzeniami, izolacją oraz niepewnością zawodową to problemy psychologiczne związane z pandemią pozostawały jedynie kwestią czasu. Przewlekły stres bowiem jest katalizatorem stanów depresyjnych, lękowych, nerwic, zaburzeń psychosomatycznych oraz innych schorzeń natury psychicznej.

• Przyczyny biologiczne – zaburzenia psychiczne po COVID-19 mogą wynikać ze zmian w OUN, czyli w ośrodkowym układzie nerwowym.

• Przyczyny związane z predyspozycjami – zaobserwowano, że COVID-19 może aktywować lub nasilać depresję lub stany lękowe u osób, u których rozpoznano wcześniej zaburzenia emocji, schizofrenię, czy inne choroby psychiczne.

Zaburzenia psychiczne po COVID-19

Do najczęściej występujących zaburzeń i problemów psychicznych po COVID-19 należą:

• zespół stresu pourazowego (zaburzenia stresowe pourazowe – PTSD, Post Traumatic Stress Disorder). Charakterystyczne objawy PTSD to m.in. niecierpliwość i wybuchowość, intensywne wspomnienia traumatycznych wydarzeń, problemy ze snem, zaburzenia rytmu pracy serca (np. palpitacje), a nawet myśli samobójcze.

• „mgła mózgowa” – jej objawy to m.in.: bóle i/lub zawroty głowy, problemy z koncentracją, oszołomienie otępienie, zaburzenia snu, kłopoty z pamięcią.

• depresja;

• stany lękowe / zaburzenia lękowe;

• ostre zaburzenia stresowe – przedłużona reakcja lękowa. Jej objawy to m.in.: poczucie bezradności i/lub zagrożenia, nadmierna czujność, zaburzenia snu, ataki paniki, nadmierna potliwość, skurcze żołądka, przyspieszona akcja serca, bóle głowy, bóle zamostkowe i inne.

Depresja po COVID-19

Depresja po COVID-19 to poważny problem dotyczący nawet tych ozdrowieńców, którzy przeszli infekcję koronawirusem bezobjawowo. Okazuje, się, że wiele osób nawet rok po wyleczeniu infekcji boryka się z takimi problemami, jak:

• przewlekły stres;
• stany lękowe;
• problemy ze snem (trudność w zasypianiu, wybudzanie się, zaburzenia głębokiej fazy snu);
• zaburzenia seksualne (zmniejszenie libido, zaburzenia erekcji);
• zaburzenia odżywiania (brak apetytu „jadłowstręt psychiczny, „zajadanie depresji”, bulimia);
• brak motywacji osobistej i zawodowej;
• utrata sensu życia;
• zobojętnienie;
• pesymizm „czarne myśli”;
• zmęczenie i chroniczne zmęczenie – nawet po długim wypoczynku;
• niska samoocena;
• osłabienie koncentracji.

Lista objawów depresyjnych jest długa, a każdy z nich może być katalizatorem chorób psychosomatycznych,  takich jak:

• zespół jelita drażliwego / nadwrażliwego;
• wysypki i atopowe zapalenie skóry;
• nadciśnienie tętnicze;
• nadczynność tarczycy;
• choroby zapalne jelita grubego;
• spadek odporności;
• bóle głowy;
• bóle mięśniowo-stawowe;

Warto dodać, że depresja po COVID-19 to problem dzieci, młodzieży, osób dorosłych oraz seniorów. Narażony na nią jest praktycznie każdy, a ryzyko depresji może wzrastać m.in. z uwagi na:

• uszkodzenie lub zaburzenia w funkcjonowaniu OUN;
• zdiagnozowaną wcześniej depresję, nerwice lub stany lękowe;
• inne towarzyszące choroby psychiczne;
• ciężki przebieg COVID-19;
• ciężki przebieg choroby u bliskich osób;
• hospitalizacja;
• problemy zawodowe związane z pandemią;
• długotrwałą izolację;
• długotrwałe poczucie zagrożenia;
• przewlekły stres.

Depresja i stany lękowe po covid-19 – jak długo

Depresja i stany lękowe po COVID-19 mogą utrzymywać się nawet przez rok po wyleczeniu infekcji. Niestety problemy psychiczne mają tendencję do nasilania się z czasem oraz przechodzenia w stany przewlekłe. Właśnie z tego względu nie można bagatelizować objawów i należy jak najszybciej skorzystać ze specjalistycznej pomocy lekarza i/lub psychologa.

Powikłania psychiczne po covid-19 – leczenie

Niepokojące objawy powinny skłonić nas do wizyty u lekarza rodzinnego, psychologia lub psychiatry. Wielu specjalistów uważa, że leczenie powinno być holistyczne i nie ograniczać się jedynie to podawania leków uspokajających, czy antydepresantów. Lekarze podpowiadają, że łagodzenie objawów depresji, czy stanów lękowych po COVID-19 powinno obejmować akie elementy jak:

• wsparcie psychologiczne (na przykład psychoterapia indywidualna lub grupowa);
• aktywność fizyczna dopasowana do aktualnego stanu zdrowia i kondycji;
• ćwiczenia oddechowe;
• ćwiczenia relaksacyjne;
• zbilansowana dieta.